Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), vergi kaçakçılığıyla mücadele kapsamında para transferlerini yapay zeka destekli sistemlerle incelemeye başladı. Açıklama kısmında "diğer" ibaresi bulunan transferler, kira geliri olarak değerlendirilebilir ve mülk sahipleri vergi cezasıyla karşılaşabilir.

'DİĞER' SEÇENEĞİ VERGİ RİSKİNİ ARTIRIYOR

Banka hesaplarına "diğer" veya "kira geliri" açıklamasıyla gelen ödemeler, ilerleyen dönemlerde vergi incelemesine takılabilir. Vergi uzmanları, hatalı transfer açıklamalarının aylar ya da yıllar sonra bile cezaya dönüşebileceğini belirtiyor. Gelir İdaresi Başkanlığı'nın sıkı denetimleri nedeniyle vatandaşların banka transferlerinde açıklama kısmını dikkatle doldurmaları gerekiyor.

KİRA GELİRİ OLMAYANLAR DA RİSK ALTINDA!

Vergi denetimlerinde kullanılan yapay zeka sistemleri, "diğer" açıklamasıyla gelen ödemeleri kira geliri olarak algılayabiliyor. Bu nedenle, gerçekten kira geliri olmayan bireyler bile vergi mükellefi olarak değerlendirilebilir ve ceza alabilir. Banka transferlerinde açıklama kısmına net ifadeler yazılması öneriliyor.

Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, Türkiye'de 7 milyon kiracı bulunduğunu ancak kira geliri beyan eden mükellef sayısının yalnızca 2 milyon 700 bin civarında olduğunu belirtiyor. Vergi kaçakçılığıyla mücadele için elektrik, su, doğalgaz abonelikleri ve tapu kayıtları gibi çeşitli veriler incelenerek denetimler artırılıyor.

KİRA ÖDEMELERİNDE BANKA ZORUNLULUĞU GELDİ

Ekim 2024'te yürürlüğe giren Gelir Vergisi Genel Tebliği ile kira tahsilatlarının artık banka veya posta idaresi aracılığıyla yapılması zorunlu hale getirildi. Bu kurala uymayanlar, hem ev sahipleri hem de kiracılar için cezai yaptırımlarla karşılaşabilir.

Kiranın elden ödenmesi halinde: Kiracı ve ev sahibi, ödeme tutarının yüzde 5’i kadar özel usulsüzlük cezası ödeyecek.  Kiranın bir kısmı bankadan, bir kısmı elden ödenirse: Elden ödenen tutarın %10’u kadar ceza kesilecek.

Örnek:  20.000 TL’lik bir kira ödemesi elden yapılırsa, hem ev sahibi hem de kiracı ayrı ayrı 5.000 TL ceza ödeyecek.

BEYANNAME VERMEYENLER İÇİN EKSTRA CEZA!

Maliye Bakanlığı, mülk sahiplerinin Dijital Vergi Dairesi üzerinden "Hazır Beyan Sistemi" ile vergi bildirimlerini yapmaları gerektiğini belirtti. Beyanname vermeyenler, hem vergi cezasına hem de istisna haklarını kaybetme riskine maruz kalabilir.

 Örnek: 120.000 TL kira geliri elde eden bir mülk sahibi beyanname vermezse, yaklaşık 18.500 TL vergi ödemek zorunda kalabilir.

KİRACILAR İÇİN CEZA RİSKİ VAR MI?

Kiracılar, ödemelerini banka üzerinden yaptıkları sürece herhangi bir ek ceza riskiyle karşılaşmaz. Ancak, ödeme açıklamasında "diğer" yazılması halinde, sistem bunu kira geliri olarak değerlendirebilir. Bu nedenle, açıklama kısmına "kira ödemesi" ibaresi eklenmesi önerilmektedir.

YANLIŞLIKLA VERGİ CEZASI ALANLAR NE YAPMALI?

Eğer kira geliri olmadığı halde vergi cezası tebligatı geldiyse, Dijital Vergi Dairesi (https://intvrg.gib.gov.tr/hazirbeyan/) üzerinden "istisna dilekçesi" ile itiraz edilebilir.

• İtiraz edebilecek gruplar:  Evinde kendisi oturan mülk sahipleri
• Kardeşi, anne-babası veya çocukları oturanlar
• Gayrimenkulünü sattığı için artık kira geliri olmayanlar